Je hebt vast wel eens gehoord van Hatsune Miku: een jong animemeisje met extreem lang turquoise haar, en tevens zangeres van talloze liedjes. De één vindt haar stem klinken als een mislukte magnetron, terwijl de ander even gek op d’r is als een gemiddelde K-pop stan. Er lijkt geen tussenin te bestaan: you either love it or hate it. Maar wat is Hatsune Miku nou precies, wie maakt haar muziek en wat is er nou zo bijzonder aan het Vocaloid-fenomeen, waar Miku onderdeel van is? De grootste Miku-simp van Nederland (die wij kennen) legt het haarfijn aan je uit..
WTF is een Vocaloid?
Ervaren Vocaloid-fans zullen cringen bij de vraag “uit welke anime komt Hatsune Miku?”. Het antwoord is dan ook als volgt: geen een. Miku is namelijk helemaal geen animepersonage of V-tuber, maar enkel het gezicht van een softwarepakket. Ja, echt.
Hatsune Miku is namelijk een stem-module voor Vocaloid: een programma waarmee je digitale stemmen kan laten zingen. Heel erg gesimplificeerd komt het erop neer dat je tekst typt, waarna de stem-module deze tekst zingt. Toen de Vocaloid software voor het eerst uitkwam, liep de markt nog niet echt storm. De stem-modules werden namelijk verkocht als softwarepakketten, zonder enige vorm van mascotte of personaliteit. Crypton Future Media: één van de vele bedrijven die stem-modules maken voor de Vocaloid-software, bedacht dat het een goed idee zou zijn om een animepersonage vast te koppelen aan de software, om meer populariteit mee te genereren. Hun allereerste experiment was Hatsune Miku en de rest is ondertussen geschiedenis.
Goed, zo’n stem-module of synthesizer dus. Veel fans noemen ze simpelweg Vocaloids, wat om heel eerlijk te zijn ook een stuk lekkerder bekt dan “voice synthesizer”. Vocaloids zijn bijna helemaal digitaal in elkaar gezet, wat je ook direct merkt als je er een hoort. Een stem als Miku klinkt dan ook totaal niet als een daadwerkelijk mens, maar meer als een soort Amazon Alexa die probeert te zingen. De meningen over Vocaloids zijn dan ook verdeeld, en fans worden niet altijd begrepen door mede-weebs. Persoonlijk moet ik ook toegeven dat ikzelf ook tot die categorie behoorde: de artificiële stemmen van Vocaloids wekken snel de vraag op waarom de muzikant in godsnaam voor zo’n programma zou kiezen in plaats van een echte zanger(es).
Kawaii anime chicks zijn een goudmijn
Het antwoord op die vraag is simpel: geld. Waar een gemiddelde furry-artiest bakken met geld verdiend door cringe in de puurste definitie van het woord te tekenen, is hetzelfde principe toepasbaar op animemascottes. Sure, Crypton heeft eindeloze doezoe’s verdiend door Miku vast te plakken aan hun softwarepakket, maar zij zijn niet de enigen die profiteren van het animemeisje met d’r iconische blauwe haar..
Beginnende en opkomende muzikanten hebben namelijk óók baat bij Miku. Gebruik maken van echte zangers voor een muziektrack kost namelijk best wel wat centen, wat kleinschalige muzikanten vaak niet hebben. Daar komt echter ook bij dat muzikanten vaak bewust kiezen voor de toepassing van een Vocaloid. Miku is bijvoorbeeld mateloos populair in Japan, en heeft zelfs in Nederland een gigantische fanbase.
De following die Vocaloids met zich meebrengen is een enorme mogelijkheid om op te vallen als muzikant, en het helemaal te maken. Een bekend voorbeeld hiervan is Kenshi Yonezu: momenteel één van de allergrootste popartiesten in Japan. Velen weten echter niet dat hij ooit begonnen is als Hachi: een Vocaloid-producer die een legendarische status heeft opgebouwd met tracks als Matryoshka, waarin hij o.a. Hatsune Miku gebruikt.
Hatsune Miku is niet de enige Vocaloid met een iconische following. Sterker nog, er zijn bijna ontelbare hoeveelheden Vocaloids beschikbaar voor muzikanten om uit te kiezen. Uiteraard elk met een ander stemgeluid die ze duidelijk differentiëren van elkaar. Maar dat is niet het enige: omdat er zoveel muzikanten zijn die Vocaloids gebruiken, komen er jaarlijks duizenden liedjes uit met de stem van Hatsune Miku en andere Vocaloids.
Gamenieuws website Polygon (Shout-out Nick Robinson) maakte in 2014 zelfs een video waarin ze claimen dat, in de span van tijd dat het duurt voor Justin Bieber om één album uit te brengen, er meer dan honderd Vocaloid albums worden uitgebracht door verschillende Vocaloid-producers. Oke, misschien is niet elk album even memorabel of goed, maar bijna wekelijks zit er wel een single of twee tussen die je tijd waard is.
Hot take: World is Mine is overrated
Als je dit artikel leest, ben je waarschijnlijk wel eens een Vocaloid-liedje tegengekomen op Youtube. Sterker nog, ik durf bijna te wedden dat je ooit de live-renditie van World is Mine gezien hebt: deze video is voor veel mensen de eerste/enige aanraking geweest met Hatsune Miku, wat begrijpelijk genoeg, gemixte reacties opleverde.
Deze track is echter nog maar het topje van de ijsberg, en haalt voornamelijk weebs binnen met Hatsune Miku zelf. Het is misschien een hot take waar veel Vocaloid fans het niet mee eens zullen zijn, maar World is Mine is muzikaal gezien helemaal niet zo bijzonder. (Sorry Miku-stans.)
Wat Vocaloid namelijk écht uniek maakt, is de creatieve vrijheid die het biedt aan haar gebruikers. Tracks zijn niet verplicht om zich te binden aan één genre, maar verschillen van pop en rock tot experimentele elektronica en metal. Weebs die zich initieel aangetrokken voelen tot Vocaloid middels Miku, maken vervolgens een ontdekkingsreis langs ontelbare muziekgenres waar ze eerder niet bekend mee waren.
Ook de rol van Miku binnen muziektracks is aanpasbaar: ze heeft misschien officieel een cutesy uiterlijk, maar producers kunnen haar zonder problemen een compleet ander karakter geven. Zo neemt ze binnen het ene nummer de rol aan van een moordlustige yandere-chick en fungeert ze in de ander als een emotioneel wrak die voor de eerste keer een break-up meemaakt.
Creatieve vrijheid en sinistere storytelling
Luister bijvoorbeeld eens naar een track van Kikuo: een notoire producer die bekend staat om zijn gitzwarte lyrics en duistere, experimentele productie. Buiten Vocaloid om was deze producer een niche geweest die enkel hardcore /mu/ gebruikers aan zou trekken, maar door zijn gebruik van Hatsune Miku is hij één van de populairste producers binnen de Vocaloid-community. Neem zijn track “Hole Dwelling“: een bijzondere maar intrigerende track, bestaande uit meerdere muziekgenres die naadloos in elkaar overlopen. Absoluut niet geschikt voor de radio, maar wel een nummer met 7 miljoen(!) views op Youtube.
Een ander uniek dingetje dat ik (bijna) alleen zie binnen de Vocaloid community is de grote waarde die wordt gehecht aan verhalende lyrics. Muziekvideos en lyrics vertellen namelijk vaak een anime-esque verhaal met zelf-ontworpen personages en werelden, die vervolgens door de community vertaald worden in het Engels.
Het bekendste voorbeeld hiervan is Kagerou Project: een verzameling aan muziekvideo’s, light-novels, manga, en een (extreem matige) anime die zelfs na 10 jaar nog populair zijn. Alle media rondom Kagerou Project is met elkaar verbonden, en vertellen een verhaal over een groep tieners die vastzitten in een time-loop. Mocht je geïntrigeerd zijn en willen beginnen aan de slippery slope van KagePro, klik dan hier om alle muziekvideos in volgorde te checken.
Vocaloid trekt je misschien voornamelijk aan met haar uitgedoste en ontelbare mascottes, maar in mijn ervaring blijven fans onder meer hangen voor de unieke muziek, een breed spectrum aan producers en aparte manier van storytelling. Dit zou ook verklaren waarom fans teleurgesteld waren in SEGA, toen tijdens de launch van Hatsune Miku: Project DIVA X bleek dat de game geen verhalende videoclips meer bevatte. Press F to pay respects.
Goed verhaal, maar waar begin ik mee?
Goeie vraag, al ligt dat er wel een beetje aan je interesses. Als je fervent gamer bent die vroeger niet schuw was van een dosis Guitar Hero, dan raad ik je van harte aan om Project Diva: Future Tone aan te schaffen. Met deze PS4 rhythm-game heb je al meteen 220 nummers om in te duiken, en dan ben ik nog niet eens begonnen over de DLC-packs. Oudere Project Diva games zijn tevens makkelijk verkrijgbaar voor andere systemen zoals de Switch en 3DS.
Indien je geen Mountain Dew-slurpende basement goblin bent die exclusief animegames speelt, zijn er gelukkig ook alternatieven om je nieuwe (tevens even ongezonde) hobby te voeden. Rock en metal liefhebbers komen aan hun trekken bij producers als Wowaka en Utsu-P, terwijl electronic fans sneller zullen uitwijken naar Hachioji-P en Pinocchio-P.
Via bovenstaande acts kom je al een heel eind, maar de meeste tracks die op jouw persoonlijke muzieksmaak aansluiten zal je vinden via de sidebar van YouTube. Dat ging vroeger misschien iets makkelijker zonder het indringende aanbeveling-algoritme, maar hedendaags zeker niet onmogelijk.
Geen zin om al die moeite te doen? Top, we hebben namelijk een gloednieuw Spotify-lijstje aangemaakt met essentiële Vocaloid anthems in alle soorten en maten. Luisteren en volgen doe je via deze link, of via het menu naast dit artikel!
Is de dood van Vocaloid nabij?
Er word nog wel eens gezegd dat Vocaloid in de laatste fase van haar levensduur is. De scene is namelijk al een tijdje niet meer zo actief als medio 2010, en écht grote hits als World is Mine worden nog amper gemaakt. Daar komt ook bij kijken dat een groot deel van bekende artiesten gestopt zijn met Vocaloid, of inmiddels een hele andere carriere hebben. Reol en Kenshi Yonezu zijn hier al 2 voorbeelden van.
Persoonlijk zet ik wel wat vraagtekens achter dit statement. Vocaloid is al meer dan 10 jaar een begrip binnen de weeb community. Dat grootste dagen van het genre achter de rug zijn is misschien een feit, maar dat betekent niet dat de scene direct dood is. Ondanks dat grote namen vertrekken, ontpoppen nieuwe producers zich ook constant: artiesten komen en gaan.
Een belangrijke eigenschap die ook met tijd veranderd, is de stemkwaliteit van Miku en de rest van de gang. Neem als voorbeeld opnieuw “World is Mine” en vergelijk dat met “Separate” van producer Police Piccadilly. We zijn er misschien nog niet helemaal, maar Miku’s stem begint steeds beter en realistischer te klinken. Het kost voor een producer misschien veel moeite, maar het kenmerkende schrille stemgeluid is er bijna helemaal uitgewerkt.
De populariteit van Vocaloid lijkt daarnaast, ondanks de afwezigheid van legendarische producers, gewoon te groeien. Dat een liveconcert van de blauwharige popster 2 jaar geleden bijna een Ziggo Dome uitverkocht is daar alleen maar bewijs voor. Best bijzonder, want alleen hardcore weebs zijn bereid om meer dan 60 euro te dokken voor een band met geprojecteerde anime-zangers.
Vocaloid gaat in mijn ogen dus helemaal nergens heen, en dat is maar goed ook. Hopelijk heb je iets nuttigs uit dit artikel kunnen halen en zie ik je op de eerstvolgende conventie niet aan een Miku-cosplayer vragen uit welke anime ze komt. Fokking cringe dude..
Laat een antwoord achter